-
1/3 staterlik elektrum sikke, Lidce “KUKALIM”? lejandlı. Arka yüz. (Vedat Nedim Tör Müzesi'nin izni ile.) -
Ephesos’tan elektrum 1/3 stater, aslan başı ve Lidce “KUKALIM” lejandı (No. 21) (Vedat Nedim Tör Müzesi'nin izni ile.)
1/3 staterlik elektrum sikke, Lidce “KUKALIM”? yazıtlı
The Lydians and their World
(2010)
Cat. 21
- Dönem
- MÖ 630-600 civarı, Lidya
- Müze
- Selçuk, Efes Müzesi, 98/43/94
- Müze Envanter No.
- 98/43/94
- Malzeme
- Elektrum
- Eserin Türü
- Sikke
- Sikke Birimi
- 1/3 stater
- Sikkenin Darp Edildiği Yer
- Sardis
- Çıkaran Yetkileri
- Officina
- Darphane İşareti Var
- Ofis İşareti Var
- Monogram Var
- Kontrmark Var
- Sikke Define
- Sardis Monograf 13 Katalog
- Yazıt Metni
- ...]U?KALI[...
- Yazıt Çevirisi
- Ku]kali[m, “Benim sahibim Kukaś",
- Yazıt Yorumu
- Yerleşim
- Ephesus
- Tanım
- Staterin bir bölü üçü ağırlığında olan elektrum sikke (Efes Kazı Envanteri ART 94/K257). Ön yüz: Birbirine bakan iki aslan başı, sadece soldaki aslan başı sikkeye basılabilmiş, sağdaki aslanın ise ancak burnu kısmen sağ köşede görülebilmekte. İki aslan arasında Lidce lejand, ...]U?KALI[... Arka yüz: İki çukur. Ağırlık: 4.74 g.
- Yorum
- Diğer buna benzer lejandlı sikkeler gibi (örn. No. 22 ve belki 20), bu sikke, bütün haldeyken aralarında lejand olan birbirlerine dönük iki aslan protomlu büyükçe bir ön yüz kalıbının, sadece bir kısmı kullanılarak darp edilmiştir. Lejand genellikle KUKALIM şeklinde tümlenir: “Benim sahibim Kukaś", “Ben Kukaś'a aitim.” Kukaś, büyük olasılıkla Yunanlarca Gyges şeklinde yazılan Lidya kralı olarak yorumlanmaya çalışılmış olsa da bazı nedenlerden ötürü bu mümkün değildir. Kontekstlerde (şimdiye kadar çok az sikke ele geçmişse de) henüz Gyges Dönemi kadar erkene tarihlenen herhangi bir sikke bulunmamıştır. Daha kesin olarak bu sikke olasılıkla Alyattes'e ait “WALWET” lejandlı sikkelerde kullanılanlarla aynı arka yüz kalıbında basılmıştır. Gyges'in öldüğü tahmin edilen MÖ 644'lerden önce kullanılan bir kalıbın Alyattes'in muhtemelen tahta geçtiği MÖ 610'larda da kullanılmaya devam etmesi, baskıların kolaylıkla kırılabilir ve aşınabilir olmaları nedeniyle pek mümkün gözükmez. Burada söz konusu olan Kukaś, MÖ 7. yüzyıl sonlarında yaşamış Gyges adlı başka birisi olmalıdır; belki Wallace'ın (Wallace 2006) düşündüğü gibi yerel bir darphanede sikke bastıran kraliyet ailesinin bir üyesiydi. Başka lejand okumaları da önerilmiştir: Örneğin KRKALIM, “Ben Krkaś'a aitim:” Karwiese, bunun Kroisos'un Lidce adı olduğunu düşünmektedir (Karwiese 2001, 105 n. 47; Karwiese 2008a, 138; Karwiese 2008b, 239). Bu tip sikkelere ait sadece dört örnek bilinmektedir (Karwiese 2008a, 137). Efes Artemisionu’nda, Arkaik mermer Artemis dipterosunun sekosunun doğu duvarı yakınlarında Kroisos Tapınağı’nın tarihini erkene çeken bir tabakada bulunmuştur (Kerschner 1997, 104, 181, 225, şekil 2, 3:10, 11–13, “Aufschüttung B” “Birikinti B“). Bu, kurumuş olan ancak zaman zaman taşan MÖ 7. yüzyıl’ın son çeyreğinde kurban birikintisi olarak kullanılan bir nehir yatağını kaplamaktaydı (Parçalar halindeki “Efes Malı” ayaklı kase No. 115, bu kurban birikintisinin en üst tabakasında bulunmuştur). MÖ 7. yüzyıl sonlarında bu yarı kurumuş nehir, daha sonra Hogarth tarafından kazılmış olan (Hogarth et al. 1908, 46, atlas levha 1, kare D–E 5; levha 2 sağ), küçük kireçtaşı levhalardan oluşan bir taban yapmak için doldurulmuştur. Hogarth, düzensiz, açıkça kısmen tahrip edilmiş bir yapı belgelemiş ve buna bir “temel parçası” adını vermiştir. Buna karşılık, A. Bammer (Bammer 1993, 156, şekil 7 “Kaide B;” cf. Weissl 2002, 330–332, şekil 9, 11, 14; Bammer 2007, 13, şekil 9 “Kült kaidesi B”) bunu başka bir küçük dörtgen yapının temelleri olarak yorumlamıştır ve buna “kült temeli” ismini vererek Kroisos Tapınağı’nın kuzeyinde yer alan daha iyi korunagelmiş kireçtaşı bir yapıyla karşılaştırmasını yapmıştır (Bammer 1988, 1–4, şekil 1–3; bu yapıların sorunlu yorumlamaları ile ilgili: Weissl 2003/04, 177, 184, 188–190). Bu kireçtaşı temelin altındaki geç 7. yüzyıl dolgusu birbiri ardı sıralanmış iki bölümden oluşur. Üst dolgu (“Aufschüttung A”), Schädler ve Schneider (Schädler ve Schneider 2004, 41–44) tarafından erken Arkaik tapınağın peripterosuna atfedilen, binlerce parça halindeki 7. yüzyıl’a ait pişmiş toprak çatı parçalarından oluşmuştur (krş. Kerschner 2005, 141–142, daha geç bir tarih önerir). Alt dolgu (“Aufschüttung B”), elektrum sikke No. 21’e ilaveten dolguyu MÖ 7. yüzyıl sonlarına tarihleyen çanak çömlek parçaları (Kerschner 1997, 139–155, env. no. 58–92, levha 9–12), hayvan kemikleri ve kömür içerir. Bundan dolayı yaklaşık olarak MÖ 600, sikke No. 21 için en geç tarihtir.
- Ayrıca bakınız
- Kroll, “Sardeis Sikkeleri”.
- Kaynakça
- Bammer, ÖJh 64 (1995) Beih., 8; Karwiese 1995, 119, n. 474; Karwiese 2001, 105 n. 47; Karwiese 2008a, 138, Abb. 102-103; Karwiese 2008b, 238–239, env. no. 294. Tabaka ile ilgili: Kerschner 1997, 104, 181, 225, Şek. 2, 3:10, 11–13 („Aufschüttung B“).
- Yazar
- MK, NDC