• latw-22-10
    İki domuz başlı ve Lidce yazıtlı 1/3 staterlik elektrum sikke. Arka yüz. (Vedat Nedim Tör Müzesi'nin izni ile.)
  • latw-22-20
    Ephesos’tan 1/3 stater değerinde elektrum, yaban domuzu başı ve Lidce “…LATE…” lejandı. (No. 22) (Vedat Nedim Tör Müzesi'nin izni ile.)

İki domuz başlı ve Lidce yazıtlı 1/3 staterlik elektrum sikke

Dönem
MÖ 630-575 civarı, Lidya
Müze
Selçuk, Efes Müzesi, 96/41/86
Müze Envanter No.
96/41/86
Malzeme
Elektrum
Eserin Türü
Sikke
Sikke Birimi
1/3 stater
Sikkenin Darp Edildiği Yer
Sardis
Çıkaran Yetkileri
Officina
Darphane İşareti Var
Ofis İşareti Var
Monogram Var
Kontrmark Var
Sikke Define
Sardis Monograf 13 Katalog
Yazıt Metni
...L?ATE...
Yazıt Çevirisi
...L?ATE...
Yazıt Yorumu
Yerleşim
Ephesus
Tanım
Bir bölü üç stater ağırlığında elektrum sikke (Efes Kazı Envanteri ART 86/K345). Ön yüz: Başını sola çevirmiş yaban domuzu. Başın solunda Lidya harfleriyle kısmen, ...]L?ATE[..., ismi yazılı ve baş sağa dönük, diğer yaban domuzunun burnunun ucu ve sivri dişi görülmektedir. Arka yüz: İki çukur. Ağırlık 4.70 g.
Yorum
Bu sikke, iki yaban domuzu başlı daha büyük bir ön yüz kalıbının kısmen kullanılmasıyla darbedilmiştir; cf. No. 21. Bu sikkenin arka yüz çukuru, ön yüzünde çeşitli tipte yaban domuzu başlı sikkelerde ve ayrıca aslan protomlu ve ayağını uzatan aslan betimli (bu sergide yer verilmemiştir) sikkelerde de kullanılmıştır. Bu durumda, aslan başlı ve yaban domuzu başlı sikkelerin her ikisinin de olasılıkla Sardeis'teki aynı darphanede basıldığı anlaşılmaktadır. Lejand “...L?ATE...”, bu tipe ait diğer sikkelerde de görülür ama harfler belirsiz ve kalıp, basılan sikkeden daha büyük olduğu için ismin başı ve sonu gözükmez; herhangi bir bilinen Lidce isimle tam olarak bağdaştırılamaz.

Efes Artemisionu’nda, Arkaik dipteral Artemis Tapınağı’nın kuzey temelleri altındaki 421 nolu açmada kazılmıştır. Buluntu yeri “Kült Kaidesi D”nin (bakınız; 12 staterlik elektrum No. 19) 8 m doğusudur. No. 22 kireçtaşı kaideye 4 m daha doğuda kazılmış olan No. 19’dan daha yakın bir konumda kazılmıştır. No. 22 kömür, hayvan kemikleri, çanak çömlek ve elektrum sikke No. 19 gibi çok sayıda küçük adak eşyası barındıran küllü tabakanın hemen üzerinde ve bitişiğinde yer alan A. Bammer’ın “Kült Kaidesi D”e ait kültsel birikinti olarak yorumladığı toprak zeminde (Bammer 1988, 2: “Erdschicht”) bulunmuştur (Statigrafi ile ilgili: Bammer 1988, 2, şekil 1–2 – küllü tabaka şekil 2’de koyu gri olarak gösterilmiştir ve “dunkle Schicht aus Kohle, Asche und Kleinfunden;” “Kömürlü, küllü ve küçük buluntulu koyu tabaka” olarak işaretlenmiştir cf. Weissl 2003/04, 189). Sikke -0.07 m derinlikte bulunmuştur oysa ki küçük adak eşyaları açısından zengin kömürlü tabakanın en üst seviyesi -0.10 m gibi daha derin bir seviyededir. Bunun sonucu olarak No. 22 nin buluntu yeri, No. 19un buluntu yerinden daha yukarıdadır ve buna bağlı olarak daha geç bir tabakadandır. İki sikkenin birikmesinin arasındaki tarihsel fark, bu alanda ele geçmiş statigrafinin ve küçük buluntuların detaylı çalışmamış olmasından dolayı halen daha saptanabilmiş değildir (bakınız; yorum No. 19). No. 22yi içeren katman üzerine başlangıcı MÖ 6. yüzyıl’ın ikinci çeyreği olarak tarihlendirilen (Kerschner 1997, 88; Weissl 2002, 342–343; Ohnesorg 2007, 128), Kroisos Tapınağı’nın kuzey temel duvarı inşaa edilmiş olduğundan, bu, No. 22 için bir en geç tarihleme sağlar. No. 22 ile beraber 10 parça altın mücevherat (Pülz 2009, nolar. 204, 243, 339, 378, 401, 485, 527, 571, 967, D8, levha 16, 18, 25, 29, 32, 37–39, 97, 103), Naukratite fayansından şahin (Hölbl 2008a, 212, 219, şekil 186; Hölbl 2008b, 204 env. no. 216, MÖ geç 7. yüzyıl’a/erken 6. yüzyıl’a tarihlenir) ve başka bir elektrum sikke, başka bir 1/3 staterlik yuvarlak “yumrulu”, çömelmiş aslan protomu olan bir sikke (Bammer 1988, 19, şekil 30a–b; Karwiese 2008a, 133, 147, şekil 113; Karwiese 2008b, 241, env. no. 298) bulunmuştur.

Ayrıca bakınız
Kroll, “Sardeis Sikkeleri”.
Kaynakça
Bammer 1988a, 18, Abb. 29a-b; Bammer 1988b, 218 Şek. 42 (yazıt şu şekilde ...]TVE[... ya da ligatür olarak okunur); Bammer 1991a, 64, Şek. 5-6; Bammer ve Muss 1996, 89; Karwiese 2001, Lev. 3:9 (okunan ETA-); Karwiese 2008a, Abb. 107-108; Karwiese 2008b, 240 env. no. 296 (okunan Walwetelim); Spier 1998, 331, no. 1 (okunan L?ATE); Wallace 2006, 44 (“anlaşılan Lidce harfler -LATE- olarak okunur”). Tabaka ile ilgili: Bammer 1988, 2, Şek. 1–3.
Yazar
MK, NDC