Sardis’te Saha Arkeoloğunun Hayatında Bir Gün

Harvard Üniversitesi Klasik Bölümü’nde doktora öğrencileri olan Sarah Eisen ve Rebecca Deitsch’in gözünden bir Sardis Saha Arkeoloğunun hayatından bir günü yaşayın. Sarah Klasik Arkeoloji okuyor ve tezini sinestezi ve din, özellikle de duyuların manipülasyonunun (çeşitli ritüeller ve nesneler aracılığıyla) antik Akdeniz dünyasındaki kurban deneyimini nasıl etkilediği ve değiştirdiği üzerine yazıyor. Rebecca ise Klasik Filoloji okuyor ve tezini Flavius Dönemi’nde (Roma İmparatorluk) Yunan mitolojisinin yeniden işlenmesi üzerine yazıyor. Sarah ve Rebecca, 2019 yazından beri Sardis ekibinin bir parçası.

Uyanma

Saat 06:00. Alarm çaldı ve uykulu arkeologlar yataklarından fırladılar. Sabah 06:30’da domates, peynir, haşlanmış yumurta, yöresel zeytinlerden, bal ve ekmekten oluşan bir Türk kahvaltısı için ana binaya (şek. 1, 2) doğru yola çıkıldı. Kahvaltıdan sonra biz saha arkeologları olarak tüm eşyalarımızı aceleyle jiplere doldurduk. Su, güneş kremi, arazi kameraları, seviye almak için “nivo”, arazi defterleri, günlük planlar, kalemler, metreler, kuzey okları, teraziler, buluntu poşetleri vb. şeyleri içeren kovalarımızı topladık. Çayımız ve atıştırmalıklarımızı da unutmadık, çünkü alanda geçireceğimiz zamanda oldukça acıkacağız!

Saha Arkeologları, mimarlar ve ara sıra da konservatör veya stajyerler her iki jipe de doluştular. -genellikle arkada on kişi oluyor! - ve sabah tam 7:00’de kazı evinden uzaklaşıyoruz. (şek. 3). Sarah ve bazıları alan 55’e Field 55, Rebecca ve diğerlerini ise tepeye Alan 49’a çıkıyor.

Sabah kazısı: Alan 55 (Sarah)

Sabah 7:00 am. Sabah ilk iş (güneş çok fazla gölgeye sebep olmadan önce) alanı fotoğraflamak istiyorum. Saha defterlerimizde kazılarımıza dair ayrıntılı notlar tutuyoruz (şek. 4) ve kayda değer buluntuların fotoğraflarını çekiyoruz. “Haydi kazalım!” gibi Türkçe kelime ve cümleleri öğrenirken çok iyi niyetli ve sabırlı olan altı yerel işçim vardı. İşçilerden biri, bizi güçlü yaz güneşinden kısmen koruyabilmek için büyük bir plaj şemsiyesi bile getirdi. İşçiler, Alan 55’te Geç Roma dönemine ait evin bir odasını kazarken, toprağı kazmama, elememe ve büyük taşları çıkarmama yardımcı oldular. (şek. 5). Sezon boyunca, bir su havuzu barındıran, mermer döşeli güzel bir avlu ortaya çıkardık. Bu odadaki buluntuların çoğu mimariydi ve sonuç olarak, çeşitli oda ve duvarları çizmek için sık sık mimarlara açmamızı ziyaret ettiler. (şek. 6). Ayrıca Roma evimizin bazı duvarlarındaki alçılarda boya kalıntıları bulunduğundan, duvar resmini korumak için konservatörlerde sahaya çıktı. Bu ziyaretçiler genellikle saat 10:00’da sabah çayı ve sandviç için kalırlardı. 100 derecenin üzerinde sıcaklıkta sıcak çay içmek mantıksız görünse de çay molaları alandaki herkesin keyif aldığı bir şeydi!

Açmamızın asıl amacı, bu evin ne zaman inşa edildiğini, evin kaç kez yenilenip iskan edildiğini ve neden terk edildiğini anlamaktı. Mermer zemin ve alçı alt zemin boyunca fay hatlarına bakarak evleri yok eden büyük bir depremin (veya bir dizi depremin) kanıtını bulduk. Deprem o kadar güçlüydü ki kalın bir duvarı bile ikiye böldü! (şek. 7) Sezonun çoğu, odanın karmaşık mimarisini ve farklı evrelerini anlamakla ilgiliydi. Boyalı duvarlar, karmaşık su yapıları ve mermer döşeme bu odanın zengin bir haneye ait olduğunu düşündürse de, birkaç madeni paranın dışında şaşırtıcı bir buluntu ele geçmedi. Özellikle bitişik kazı alanlarındaki buluntu sayısıyla karşılaştırıldığında, odanın ihtişamına uygun zengin bir buluntu yelpazesi ile karşılaşmayı ummuştuk. Bu nedenle, duvarları çatlatan deprem meydana geldiğinde bu odanın boş olduğunu ve belki de bir yenileme sürecinde olduğunu düşünüyoruz.

Öğle yemeği molası

Saat 12:00. Öğleden sonra herkes jiplerle geri döner ve Aşçımız Ferat Serin’in hazırladığı yöresel Türk öğle yemeği için kazı evine döneriz. Yemekten sonra, insanların genellikle insanların şekerleme yaparak değerlendirdikleri boş zamanımız oluyor. Saat 14:00’de hepimiz tekrar sahaya dönüyoruz.

Öğleden sonra kazı: Alan 49 (Rebecca)

Saat 14:15. Beş yerel işçinin neşeli karşılamasıyla birlikte açmama geri döndüm (şek. 8, video 9). Türkçemin “merhaba” ve rakamlardan ibaret olduğu ilk günden beri iletişimimiz kolaylaştı. İşçilerim sabırla bana yeni kelimeler öğrettiler ve bir sürü kol sallama ve ses efektiyle kısa sürede birbirimizle anlaşmayı başardık. Türkçe kelime dağarcığım çoğunluka arkeolojik terimlerden oluşsa da (ilk öğrendiğim kelime “taş” anlamına geliyordu), ABD ve Türkiye’deki günlük yaşamlarımız hakkında sohbet etmeyi ve birbirimizin aileleri hakkında her şeyi öğrenmeyi başardık ( Google Translate’in ara sıra yardımıyla).

Öğleden sonra, işçilerle birlikte gün sonu görevlerine başlamadan önce biraz daha kazı yaptık. Günlük planımı (açmamın elle çizilmiş bir haritası) çıkarır ve günün tüm buluntularının ve gelişmelerinin de dahil edildiğinden emin olurum. Alanda kazı yapmadan önce, ilk olarak nivo ile ölçüm alırım. (şek. 10). Toprağın rengi veya yoğunluğu ne zaman değişse, her şeyi yeniden ölçerim, çünkü her toprak değişikliği yeni bir stratigrafik katman; yani tarihteki belirgin bir olaya/iskana tarihlenen bir toprak katmanı anlamına gelebilir. Daha sonra, farklı toprak katmanlarına ait buluntuları inceleyip tarihlendiririz; daha sonra da bu tarihlemeyi toprak katmanlarının kendilerine uygulayabiliriz. Herhangi bir özel buluntu (örneğin sikkeler, Fig. 11) dikkatli bir şekilde kaydedilmelidir; Bu bilgiyi bölgenin tarihini yeniden inşa etmek için kullanabilmek için buluntu noktaları ve yükseltileri ölçülmelidir. Kısacası: kayıt tutmak çok önemlidir! Günün sonunda planım taş çizimleri, toprak yoğunluğu ve seviyeleriyle ilgili çok sayıda bilgi içeriyordu. (şek. 12). Son olarak, eve dönmeden önce çalışılan alanı süpürerek iyice temizleriz. Rüzgarlı bir dağın yamacında açmanın tozunu temizlemek zordur! Ara sıra meydana gelen toz fırtınası yüzünden işçilerle birlikte toza bürünmüş olarak yola koyuluruz.

Açmam sarp ve kayalık bir yamaçta bulunuyordu, bu da içimdeki dağ keçisine seslenmem gerektiği anlamına geliyordu (şek. 13). Yakınlardaki bir Lidya teras duvarının devamını bulma umuduyla bu yeri seçtik, ancak - Sardis’te çok sık olduğu gibi - işler tahmin edildiği gibi gitmedi. Yamaçtan bir Lidya terası yerine, şaşırtıcı dizilime sahip Bizans ve Roma duvarları ortaya çıkarıldı ve bunların birçoğu geç Roma yapısıyla birleşiyorlardı (belki bir ev?). Hatta duvarda, konservatörlerin özenle örttüğü ve koruduğu bir metre uzunluğunda düz sıvası parçası bile vardı. Bu açmanın gizemini çözmek için daha fazla kazı yapılması gerekiyor, ancak görünüşe göre Roma işgalinin birkaç aşaması var.

Akşam üstü

Saat 17:00. Kazı gününün sonunda jiplere atladık ve kazı evine geri döndük. Hızlı bir el-yüz temizliğinden sonra (şek. 14), saha arkeologları, konservatörler, mimarlar, uzmanlar ve stajyerler de dahil olmak üzere tüm ekip, uzun bir masada Türk çayı içip, kurabiye yemek için dışarıda toplanıyorlar. Ardından, duşa girebilmek için çılgınca bir koşturmaca başlar ya da bazen uzmanlar tarafından verilecek olan seminerin vakti gelir (şek. 15).

Saha arkeologları olarak biz de akşamın erken saatlerinde açmalarımızdaki seramik parçalarını tasnif edip değerlendiririz. Her gün sayısız seramik parçası alandan kazı evine getirilir. Komşu Sart kasabasından (modern kasaba adını eski Sardis’ten alır) kadınlar, seramik “okuma” dediğimiz arkeolojik analize hazırlık için getirilmiş seramik parçalarını önceden yıkarlar. Yüzlerce parçayı dizmek, iyi bir çalma listesi veya sesli kitapla daha iyi hale getirilen sıkıcı ama gerekli bir iştir! (şek. 16) Akşam üstü aynı zamanda günlük planlar üzerinde çalışmak, arazi notlarını takip etmek, arazide alınan seviyeleri hesaplamak ve güne ait fotoğraf bilgilerini yazmak için de faydalı bir zamandır (şek. 17). Bazı insanlar ise akşamları Sardis akropolüne tırmanmayı severler (şek. 18).

Akşam

Saar 20:30. Akşamın ilerleyen saatlerinde akşam yemeği ile birlikte gün kararmaya başladı. Akşam yemeği öncesi, ana binanın verandasında servis edilen atıştırmalıklar günü bitirmenin en güzel yoludur. - herkesle sohbet etmek, hikayeler dinlemek ve yeni Türkçe cümleler öğrenmek buna dahil. Ardından akşam yemeği vakti gelir. Bu sosyal aktivite bazen doğum günü kutlamalarıyla daha da neşeli hale gelir. (şek. 19). Akşam yemeğinden sonra genellikle oldukça yorgun olsak da, bazen film geceleri veya kostüm partileri düzenleriz ya da zamanımızı biraz daha çalışabilmek için kullanırız. (şek. 20). Hatta bir gece Artemis Tapınağı yakınında yıldızlara bakmak için kazı başkanımızın teleskopunu bile kullandık! İzin günlerinde Aphrodisias gibi yakınlardaki ören yerlerine geziler de düzenlenir (şek. 21).

Akşam yemeği ve akşam aktivitelerinden sonra, ertesi gün aynılarını tekrarlamak için yatma vaktidir.