-
-
Figürlü iki dingil çivisi. Yandan. (Telif hakkı Sart Amerikan Hafriyat Heyeti / Harvard Üniversitesi) -
Figürlü iki dingil çivisi. Arkadan (Telif hakkı Sart Amerikan Hafriyat Heyeti / Harvard Üniversitesi) -
Figürlü iki dingil çivisi. Arkadan. (Telif hakkı Sart Amerikan Hafriyat Heyeti / Harvard Üniversitesi) -
Persepolis’ten Darius’un savaş arabası kabartmasında görüldüğü şekliyle dingil çivileri. (Photograph by Machteld Mellink)
Figürlü iki dingil çivisi
- Dönem
- MÖ 6.yüzyıl sonu-5.yüzyıl başı, Geç Lidya (Pers)
- Müze
- Manisa, Arkeoloji ve Etnografya Müzesi, 7147-7148
- Müze Envanter No.
- 7147-7148
- Sardeis veya Müze Env. No.
- Manisa 7147-7148
- Malzeme
- Demir, Tunç/Bakır alaşımı
- Eserin Türü
- Madeni Eser
- Metal Eserin Türü
- Atçılık Alet, Mimari Montaj
- Yerleşim
- Sardis
- Alan (Sektör)
- BT
- Açma
- BT 89.1
- Tanım
- Her biri döküm tekniğinde yapılmış kollu bir insan torsosu şeklinde demir bir çiviyle tutturulmuş bir çift tekerleğe ait iki dingil çivisi. Figürler genelde Pers tiarası veya Frig başlığı olarak da adlandırılan incelen kenarları öne düşen, yüksek, yumuşak şapkalar giyerler. Elleriyle kollarını karınları üstünde sıkıca kavramaktadırlar. Manisa 7147: figür yüksekliği 0.097 m, demir çivinin uzunluğu 0.103 m, genişlik 0.053 m, Manisa 7148: yükseklik 0.11 m, genişlik 0.034-0.057 m.
- Yorum
- Bu dingil çivisi çifti ve koç başlı çivi çifti, No. 208-209, Bin Tepe'de soyulmuş bir tümülüs mezarın dromos ve ön odasında, bir at arabasının tekerlek, zil ve diğer objelerine ait demir hırdavatla beraber bulunmuştur (Baughan, “Lidya Gömü Gelenekleri”). Büyük tekerlekler (1.60 m çapında, mezar dromusunun genişliği kadar) üst üste vaziyette dromosun önünde duruyordu; koç başı şeklindeki dingil çivilerinden biri tekerleklerle beraber, diğer üçü odanın kapı bloğunun yanında bulunmuştur. Bu tekerleğin kökeni Yakın Doğu, bilhassa Akhaimenid Perslerdir. İran'da Persepolis'ten kabartmalarda, Daskyleion'dan mezar kabartmalarında ve başka yerlerde benzer dingil çivileri görülmektedir.
Atlı arabayla yolculuk ikonografisi Batı Anadolu'da Pers dönemine ait mezar kabartmalarında ve resimlerinde yaygındır. Atın sürdüğü tekerlekler Daskyleion stelleri, Elmalı'da Karaburun Tümülüsü, Tatarlı'daki boyalı ahşap tümülüs ve Kırkağaç yakınındaki Harta Tümülüsü (Özgen, “Lidya Hazinesi”) ve Sidon'dan Yas Tutan Kadınlar Lahdi (Nollé 1992; Ateşlier 2002; Draycott 2006; Summerer 2007; Summerer 2008) gibi anıtlarda görülmektedir.
Tekerlekli araca ait mevcut kalıntıların, parçalara ayrılmasına (ya da ritüel olarak “öldürülmüş”?) ve dromosa bırakılmasına bu tümülüste dahil olmak üzere Balıkesir yakınında Üçpınar Tümülüsü, Kütahya yakınında Akalan'daki tümülüste ve Troas'ta Kızöldün Tümülüsü’nü içeren birkaç Batı Anadolu tümülüsünde rastlanmıştır (Kökten Ersoy 1998; cf. Roosevelt 2003, 185; Baughan 2004, 342-347). Bu tekerleklerin ne anlam taşıdığı ve ait oldukları aracın ne anlam ifade ettiği bilinmemektedir. Cenaze alayında ölünün mezara taşınması amacıyla özel olarak mı yapılmışlardı? Ölen kişinin hayattayken seyahat ettiği arabasına mı aittiler? Yoksa başka bir amaca mı hizmet ediyorlardı?
- Ayrıca bakınız
- Baughan, “Lidya Gömü Gelenekleri”.
- Kaynakça
- Kökten Ersoy 1998, 117, no. S/B.1-2; Greenewalt et al. 1993, 37; Dedeoğlu 1991; Dedeoğlu 2003, 77; Roosevelt 2003, 406.
- Yazar
- NDC