-
Gökçeler'de tahrip olmuş tümülülüs'ten eserler. (Christopher Roosevelt'in şahsi fotoğrafı)
Akhaimenid kase
- Dönem
- Muhtemelen MÖ 5.yüzyıl başı, Geç Lidya (Pers)
- Müze
- Manisa, Arkeoloji ve Etnografya Müzesi, 4614
- Müze Envanter No.
- 4614
- Malzeme
- Gümüş
- Eserin Türü
- Madeni Eser
- Metal Eserin Türü
- Madeni Kap
- Yerleşim
- Gökçeler?
- Tanım
- Gümüş Akhaimenid kase, dışa eğik offset dudaklı, sığ gövdeli, omphalosu yok. Gövdenin altı incelikle yapılmış, sivri yivlerle bezemeli; omuz yükselen dil motifleriyle süslenmiş. Ortada rozet motifi mevcut. Yükseklik 0.053 m, çap 0.125 m.
- Yorum
- Kaçak kazılarda ele geçen bir grup obje şu an Manisa Müzesi'ndedir. Bu grup, bir veya belki birden fazla sayıda zengin mezara ait olabilir. Altın ve gümüş objeler No. 189-194’un 1970 yılında Kuzey Lidya'da, Gökçeler civarında, antik Julia Gordos ve Şahankaya yakındaki bir tümülüste yapılan kaçak kazılardan ele geçtiği kaydedilmiştir. Buluntular arasında iki gümüş Akhaimenid kase (No. 189, 190), gümüş bir kyathos (kepçe, No. 191), iki gümüş bilezik (192, 193) ve altından oturan bir kuzu (194); ayrıca gümüş bir ayna (yayınlanmamış), altın bir küpe (Manisa 5290, yayınlanmamış), bronz bir içki kabı ve altın parçası yer almaktadır. Altın yüzük No. 195 1970 yılında değil 1968 yılında bulunmuştur ve farklı bir gruba ait olabilir (Roosevelt'in işaret ettiği gibi). Bu yüzükle birlikte başka yayınlanmamış altın bir yüzük ve tunç bir ayna ele geçmiştir. Güre'de ve diğer tümülüslerde ele geçen benzer buluntulara göre bu grup muhtemelen MÖ 5. yüzyıl başlarına tarihlenmektedir. Objelerin ait olduğu söylenen yıkılmış vaziyetteki tümülüsün yakınında "tümülüs mezar odasına ait on yedi blok… Düzgün bitirilmiş ve rustiklenmiş kireçtaşı bloklardır, bazılarının dikey birleşme yerleri anathyrosis benzeri işlenmiştir ve kelebek biçimli zıvana delikleri vardır” (Roosevelt 2003, 556). Yıkılmış tümülüs mezara ait bu bloklardan biri kabartmalıdır. Kabartmada ayakta bir figür, No. 12 görülür, bu bağımsız bir stelden çok büyük bir yapının bir parçası olmalıdır. Tıraşlanan kenarlarında Aktepe tümülüsündeki resimlerde olduğu gibi ölüye hizmet eden bir dizi figür yer alıyor olabilir. Eğer böyleyse ve tüm bu objeler tek bir yapıya aitse, bu, günümüze kadar soyulmamış, kabartma heykellerle süslü mezar odasına veya başka bir yapıya sahip görülmeye değer bir tümülüstü. Bu tümülüs Güre ve Soma’daki çağdaşı tümülüslere göre (bakınız; Özgen, “Lidya Hazinesi”), daha az tanıtılmış ve trajik bir bilgi ve eser kaybı olmuştur.
Akhaimenid kase, Anadolu'daki Pers dönemi vazolarının en önemlilerinden biridir. Metalden, özellikle gümüşten, camdan ve diğer malzemelerden yapılmaktaydılar; pişmiş toprak örnekler Sardeis'te Pers dönemine ait buluntular arasında sıklıkla görülür. Bu forma hiç rastlanmasa da Sardeis'te Pers yıkımının ön tarihini veren buluntu topluluklarına bakıldığında Doğu vazo tipinin Persler tarafından Anadolu'ya ihraç edildiği anlaşılmaktadır (bakınız; Dusinberre 1999). Bu kase Güre yakınındaki mezarlardan ele geçen Akhaimenid kaselerine benzemektedir. (Özgen, “Lidya Hazinesi”), özellikle merkezi omphalosu dışında İkiztepeden No. 46,'ya (Özgen ve Öztürk 1996) benzer. Persepolis’te, Apadana kabartmalarında benzer kaseler Lidyalı temsilciler tarafından hediye olarak Pers kralına takdim edilirken görülmektedir (Schmidt 1953, lev. 32).
- Ayrıca bakınız
- Baughan, “Lidya Gömü Gelenekleri”.
- Kaynakça
- Özkan 1991, 131, no. 2; Dedeoğlu 2003, 75, Şek.; Roosevelt 2003, 556, 673; Roosevelt 2009, 241-2; C.H. Roosevelt tarafından hazırlanan yakında çıkacak çalışma.
- Yazar
- NDC, CHR